ملاسما ( لک صورت ، لک بارداری ، MELASMA ) یک هیپرپیگمانتاسیون اکتسابی در نواحی در معرض آفتاب است که می تواند در بارداری با استفاده از داروهای جلوگیری از بارداری ایجاد شود . ملاسما به صورت لک هیپرپیگمانته با توزیع متقارن ظاهر می شود که می توانند به هم پیوسته یا مشبک باشند. مناطقی که بیش از حد در معرض آفتاب قرار می گیرند، از جمله گونه ها، پشت لب ، چانه و پیشانی، شایع ترین مکان ها هستند. با این حال، ملاسما گاهی اوقات می تواند در مکان های دیگر در معرض آفتاب نیز رخ دهد.
علل لک صورت :
ملاسما چند عاملی است و کاملا مشخص نیست. به نظر می رسد رابطه مستقیمی با فعالیت هورمونی زنان وجود داشته باشد، زیرا ملاسما در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد و معمولاً در دوران بارداری و با استفاده از قرص های ضد بارداری خوراکی ایجاد یا بدتر می شود. در واقع، نیمی از موارد ملاسما در ابتدا در دوران بارداری ظاهر می شوند. اینکه آیا سطح هورمون در ایجاد ملاسما در مردان نقش دارد یا خیر هنوز موضوع مشخص نیست. سایر عوامل دخیل در پاتوژنز ملاسما، داروهای حساس کننده پوست به نور، اختلال خفیف تخمدان و برخی لوازم آرایشی هستند. به وضوح نقشی برای استعداد ژنتیکی نیز وجود دارد، زیرا سابقه خانوادگی ملاسما به عنوان یک عامل خطر مهم برای ایجاد آن شناخته شده است. حدود ۵۵ تا ۶۴ درصد از بیماران مبتلا به ملاسما، سابقه خانوادگی این بیماری را دارند.
مهمترین عامل در ایجاد ملاسما قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. نور ماوراء بنفش باعث تولید گونه های فعال اکسیژن در پوست می شود که متعاقباً باعث ایجاد ملانوژنز می شود.
رفع لک پوستی عمقی ممکن است بیشتر از لک سطحی طول بکشد زیرا هیچ درمان موثری قادر به حذف رنگدانه درم نیست. با این حال، درمان نباید صرفاً به دلیل غلبه رنگدانه های پوستی متوقف شود. اگر بتوان ملانوژنز اپیدرم را برای مدت طولانی مهار کرد، رنگدانه های عمقی پوست دوباره پر نمی شود و به آرامی برطرف می شود.
آموزش به بیمار :
دوری شدید از آفتاب برای رفع و جلوگیری از عود لک ضروری است. بیماران مبتلا به ملاسما باید کرم های ضد لک را فقط در مناطق تیره استفاده کنند. درمان با دوری از آفتاب شدید و کرم های ضد لک موضعی می تواند ماه ها طول بکشد. بیماران باید منتظر روشن شدن آهسته اما تدریجی لک باشند. علاوه بر این، فقط باید از کرم های ضد لکی استفاده شود که از نظر پزشکی مورد تایید هستند، زیرا کرم هایی با غلظت های بالای مواد روشن کننده در صورت استفاده بیش از حد می توانند منجر به هایپرپیگمانتاسیون متناقض شوند.
درمان :
درمان ملاسما بسیار دشوار است. رنگدانه ملاسما به تدریج ایجاد می شود و رفع نیز تدریجی است. موارد مقاوم یا عود ملاسما اغلب اتفاق می افتد مخصوصا اگر از نور خورشید اجتناب نشود . تمام طول موج های نور خورشید، از جمله طیف مرئی، قادر به ایجاد ملاسما هستند. رایج ترین درمان پذیرفته شده، اجتناب شدید از آفتاب است که اغلب در ترکیب با کرم موضعی ضد لک و مزوتراپی ضد لک و PRP است.
یک سوم بیماران امکان دارد به درمان جواب ندهند.